Thialf: Techniek & Emotie

De Schaatstempel van de 21ste eeuw
Publicatie in Sportaccom, december 2014

In Heerenveen werkt Rein Jansma van architectenbureau ZJA aan een compleet vernieuwd Thialf, dat het beste van het beste in zich herbergt en een nieuw ijkpunt in de evolutie van schaatsstadions wil zijn. Is er een beter tijdstip denkbaar om Jansma te vragen om het komend jaar onder de naam 'State of the Art' een rubriek te verzorgen waarin hij de lezers meeneemt naar andere stadions en accomodaties waarin eveneens wordt geprobeerd de 'optimale, liefst uitzonderlijke oplossing' te vinden? Eerste aflevering: Thialf natuurlijk!

Muzikanten en toneelspelers hebben het in vraaggesprekken wel eens over de energie die ze van het publiek krijgen, bijvoorbeeld als ze merken dat de hele zaal diep ontroerd is. Die toeschouwers zeggen dat niet en ze zitten niet allemaal hardop te snotteren. De artiesten pikken de sfeer op, als via een zesde zintuig, want het publiek zit in het donker te zwijgen en de acteur of muzikant staat in de schijnwerpers op het podium, hoog en ver weg.

Je kunt je afvragen hoeveel daarvan pure inbeelding is, maar wat maakt het uit als de artiest zijn gedrag erdoor aanpast,  en met nog meer inzet en overgave gaat spelen? Zo kan er een proces van wederzijdse stimulering  tussen artiesten en publiek op gang komen, dat leidt tot een spetterend optreden. Als zo’n opjuttende kringloop een keer draait, zeggen we na afloop: het orkest, de band of de acteurs stegen boven zichzelf uit. Dankzij het publiek.

Gemeenschappelijke ervaring

Kijk, en dat is nu precies het soort beleving die ook stadions, sporthallen, zwembaden en schaatsbanen geacht worden te ondersteunen en versterken.  Hoe beter die aandacht en energie tussen sporters en toeschouwers heen en weer kan springen, hoe intenser de beleving van sporters en toeschouwers. Het draait om de kwaliteit van de gemeenschappelijke ervaring die publiek en sporters samen tot stand brengen. Als het echt alleen om de doelpunten en tijden ging kon iedereen net zo goed thuis blijven en de sport via de televisie volgen. Maar dat zou niemand leuk vinden, lege stadions. Nee, ook de mensen thuis voor de tv verwachten dat een stadion kookt en in vervoering raakt van een weergaloze solo die met een streep in de winkelhaak eindigt. Wie schaatsen op de televisie volgt en ziet hoe een rijder na een moeilijke blessure-periode terugkomt en op zijn tandvlees in een direct duel zijn rivaal in de laatste dertig meter verslaat, wil teddyberen zien rondvliegen, dweilorkesten horen en de winnaar met tranen in de ogen zijn supporters zien bedanken.

En minstens zo belangrijk: het publiek en de kolkende sfeer op de tribunes is de enige vorm van toegestane doping: de emotionele stimulans in de vorm van aanmoediging door geschreeuw en gezang geeft de sporters net dat beetje meer, dat het beslissende verschil kan maken. Dat geldt bij de C-tjes, bij de finale van een veteranen tafeltennis-toernooi en bij de club-turnkampioenschappen.

Optimale oplossing

Als het over topsport gaat wordt het belang van dit element van publieks-participatie en beleving (naast de praktische en zakelijke aspecten die een sportaccommodatie heeft) nog veel groter. Topsport draagt altijd de belofte in zich van uitzonderlijke prestaties en dus van grensverleggende en zelfs historische momenten. Maar die komen niet uit de lucht vallen en behalve het talent en de training van de sporters zijn het toch vooral het gebouw, de faciliteiten waar de prestaties geleverd worden die daaraan substantieel bijdragen. Die bieden namelijk het platform waarop sporters en publiek dat uitzonderlijke moment samen creëren. In die ruimte, op dat platform kunnen dat miraculeus mooie voetbal, die onverwachte overwinningen, die glorieuze wereldrecords plaatsvinden.

Bij het ontwerpen van een stadion of sporthal spelen natuurlijk veel meer eisen en beperkingen mee dan alleen dit ene aspect. Het spreekt voor zich dat een ontwerp of vernieuwingsplan aan alle zakelijke en praktische vereisten voldoet. Maar de daar bovenuit stijgende uitdaging is om een ruimtelijke ervaring te scheppen die de beste basis vormt voor die kringloop van aandacht en energie tussen publiek en sporters, en die te vertalen in volumes, ruimte, lichtinval, zichtlijnen, maten, materialen en technische installaties.  Hoe kunnen de laatste, slimste, nieuwste materialen, technieken en constructies worden ingezet om een optimale, liefst uitzonderlijke oplossing te vinden? Daarover gaat het in deze reeks artikelen die we deze jaargang in Sportaccom zullen publiceren.

Lees het volledige artikel: Thialf: Techniek & Emotie (pdf)

Tekst: Dirk van Weelden in samenwerking met ZJA.